Rekenen-wiskunde

• TIMSS-2023 laat zien dat het rekenniveau van leerlingen in groep 6 is in de afgelopen 20 jaar nauwelijks is veranderd. Alleen in 1995 was het rekenniveau hoger. In Peil.Rekenen-Wiskunde PO blijkt dat het rekenniveau aan het einde van de basisschool en s(b)o tussen 2019 en 2023 eveneens gelijk is gebleven.
• In Peil.Rekenen-Wiskunde PO 2023 haalde 84% van de groep 8 leerlingen minimaal het fundamentele niveau (1F) en 33% het streefniveau (1S). In het laatste jaar van het so (voornamelijk cluster 4 leerlingen) heeft 56% 1F en 15% 1S behaald. In het laatste jaar van sbo haalde 16% niveau 1F en 2% niveau 1S.
• Vergeleken met de andere TIMSS-landen zijn de verschillen tussen leerlingen in rekenniveau (spreiding) in het reguliere basisonderwijs in Nederland klein. Zo haalt 98% van de leerlingen in groep 6 minimaal het TIMSS-basisniveau voor rekenen. Van de groep zessers haalt minimaal 83% het gemiddelde en 44% het hoge TIMSS-niveau. Maar 8% van de leerlingen in groep 6 rekent op het meest geavanceerde niveau in TIMSS.
• In alle TIMSS-metingen tot nu toe blijken jongens beter in rekenen dan meisjes. In 2023 is dit verschil zelfs iets groter geworden. Uit Peil.Rekenen-Wiskunde PO blijkt dat in het laatste jaar van het s(b)o jongens de rekentoets ook beter maken dan meisjes, maar in groep 8 is er geen sekseverschil in rekenprestaties. De rekenscores van groep 6 leerlingen die thuis weinig of geen Nederlands spreken, zijn lager dan die van de overige leerlingen.
• Leerlingen met meer zelfvertrouwen in rekenen presteren zowel in TIMSS als in Peil.Rekenen-Wiskunde PO beter op de rekentoetsen.
• Van de West-Europese landen scoort Engeland in TIMSS-2023 het hoogst op de rekentoets. Dit land laat een duidelijke opwaartse trend zien in beide vakken. De Vlaamse rekenprestaties zijn in de laatste acht jaar flink gedaald.
• Singapore is al jaren het hoogst scorende land in TIMSS.

Natuuronderwijs (alleen groep 6)

• De prestaties van Nederlandse groep 6 leerlingen in natuuronderwijs (biologie, natuur- en scheikunde en fysische aardrijkskunde) zijn in 2023 gelijk aan die van 2015 en 2019.
• In internationaal perspectief zijn Nederlandse groep 6 leerlingen beter in rekenen dan in natuuronderwijs. In 2023 hebben 11 van de 58 TIMSS-landen een significant hogere gemiddelde toetsscore voor rekenen behaald dan Nederland. Voor natuuronderwijs zijn dit 21 landen.
• Voor natuuronderwijs haalt 5% van de leerlingen het TIMSS-basisniveau niet. Slechts 4% van de leerlingen haalt het geavanceerde niveau.
• Op het nieuwe TIMSS-onderdeel ‘milieubewustzijn en duurzaamheid’ behoren de Nederlandse prestaties in internationaal perspectief tot de middenmoot. Van de omringende landen is de milieukennis van Engelse, Deense en Zweedse leerlingen groter dan die van Nederlandse leerlingen. Leerkrachten in Nederland zijn van de ons omringende landen het minst overtuigd dat lesgeven over duurzaamheid en natuurbehoud prioriteit moet krijgen op school.
• Sinds TIMSS-2011 is er in 2023 voor het eerst weer een klein sekseverschil in prestaties in natuuronderwijs, in het nadeel van meisjes.
• Het prestatieniveau in natuuronderwijs van leerlingen die thuis weinig of geen Nederlands spreken, is lager dan die van de overige leerlingen.
• Van de totale instructietijd in groep 6 wordt 18% besteed aan rekenen en 3% aan natuuronderwijs. Deze 3% ligt lager dan in de meeste TIMSS-landen.
• Leerlingen komen nauwelijks in aanraking met natuurkundige proefjes, terwijl ze dit wel leuk blijken te vinden. Op veel scholen is er behoefte aan practicummaterialen en leerkrachten met een specialisatie in de natuurwetenschappen.

COVID-19

• Ondanks de verwachte negatieve effecten van de COVID-19 pandemie, vanwege scholensluitingen en thuisonderwijs, presteerden groep 6 leerlingen in TIMSS-2023 net zo goed als in TIMSS-2019. De uitkomsten van de andere TIMSS-landen wijzen evenmin op een (blijvend) negatief effect van de pandemie op leerlingprestaties in de exacte vakken. Ook in Peil.Rekenen-Wiskunde PO blijken de rekenvaardigheden van de groep 8- en sbo-leerlingen gelijk te zijn gebleven aan die in 2019.

Welbevinden

• Net als in 2015 en 2019 is de werkdruk onder groep 6 leerkrachten in 2023 hoog. Zowel in groep 6, groep 8 en laatste leerjaar s(b)o vinden leerkrachten vooral dat ze hierdoor onvoldoende aandacht kunnen geven aan individuele leerlingen.
• Schoolleiders, groep 6 leerkrachten en groep 6 leerlingen in Nederland zijn positief over hun school. Positiever zelfs dan in de (meeste) buurlanden.